Ludzie związani z Dąbiem

A

B

C

Chylak Dymitr - ur. 2 października 1866 roku w Binczarowej; łemkowski duchowny i działacz polityczny, osadzony w Dąbiu w 1919 r. za działalność na rzecz łemkowszczyzny.

Cyrus-Sobolewski Paweł (Paul Ritter Sobolewski-Cyrus von Sobolów) - (ur. 29 czerwca 1863 w Osieczanach - zm. 8 października 1930 w Krakowie).
Był generałem majorem Cesarskiej i Królewskiej Armii, oraz tytularnym generałem dywizji Wojska Polskiego. 7 czerwca 1913 objął dowództwo krakowskiego 3 Pułku Artylerii Polowej (3 Feldkanonenregiment), stacjonującego w koszarach dąbskich w chwili wybuchu I wojny światowej. Walczył na tym stanowisku do 14 sierpnia 1915 r. 1 listopada 1918 przyjęty do Wojska Polskiego i mianowany dowódcą artylerii w Krakowie. 1 kwietnia 1919 r. objął dowództwo VI Brygady Artylerii Frontu Cieszyńskiego, był również inspektorem artylerii Armii generała Józefa Hallera. W 1920 r. mianowany dowódcą XI Brygady Artylerii na froncie bolszewickim. Odznaczony Krzyżem Walecznych. W 1921 r. przeszedł w stan spoczynku.

Czekaj Franciszek - członek Armii Ludowej, zginął w czerwcu 1944 r. na ulicy Kosynierów na Dąbiu ostrzelany przez Niemców.

D

Drobner Bolesław (ur. 28 czerwca 1883 r. w Krakowie - zm. 31 marca 1968 r. w Krakowie) - brat Józefa, polski działacz socjalistyczny, członek przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej, zwolennik współpracy z komunistami. Z wykształcenia doktor chemii. W wieku 15 lat został członkiem partii robotniczej. Studiował w Berlinie, Lwowie, Zurichu i Freiburgu. We Lwowie wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej "Proletariat". Brał czynny udział w walkach na ulicach Warszawy, Łodzi, Częstochowy i Sosnowca podczas rewolucji 1905 roku. W tym samym roku wyjechał za granicę gdzie ukończył studia ze stopniem doktora chemii. W 1907 r. powrócił do Krakowa. Współzałożyciel Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy, która w 1928 roku połączyła się z PPS. W Krakowie kandydował do Rady Miejskiej z rejonu Grzegórzki-Dąbie (1933 r.). Po wkroczeniu Armii Czerwonej aresztowany przez NKWD, więziony. W roku 1943 uwolniony, wszedł do władz Związku Patriotów Polskich i PKWN (kierownik Resortu Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia PKWN). W 1945 r. (do czerwca) pierwszy polski prezydent Wrocławia (powołany 14 marca, jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej do miasta, urzędowanie mógł praktycznie rozpocząć dopiero po kapitulacji Festung Breslau, w maju). We Wrocławiu istnieje dziś ulica jego imienia. W latach 1956-1957 I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie. Od 1944 r. poseł do KRN, na Sejm Ustawodawczy, Sejm RP i PRL, w II, III i IV kadencji Sejmu pełnił funkcję Marszałka-Seniora (1957, 1961, 1965). Zaprzyjaźniony z Piwnicą pod Baranami, pomógł w jej otwarciu i pierwszych latach działania.

Drobner Józef (ur. 13 czerwca 1872 r. w Krakowie - zm. 18 czerwca 1922 r. w Krakowie) - adwokat krakowski zaangażowany w działalność polityczną, brat Bolesława. Urodził się w Krakowie, w rodzinie powstańca styczniowego. Związany ze strajkiem górników w Morawskiej Ostrawie (1900 r.), razem z Eugeniuszem Bergerem i Romanem Burowiczem objeżdżał miasta w celu organizowania mas żydowskich w 1901 r. Znany również z procesu przeciwko Augustynowi Wróblewskiemu i Kazimierzowi Czechowskiemu z 1912 r. Wraz z Józefem Moskwą, bronił oskarżonych o to, że naruszyli cześć winną cesarzowi i członkom domu cesarskiego oraz usiłowali podburzyć społeczeństwo do nienawiści i pogardy względem cesarza, władz państwowych, organów rządowych i armii przez lżenie, szyderstwa i przekręcanie faktów. Jego mowa została umieszczona w wydanych w Wiedniu w 1921 r. "Słynnych mowach obrończych". Józef Drobner działał aktywnie jako kierownik tajnego Komitetu Pomocy Internowanym. Prowadził zbiórkę pieniędzy wśród mieszkańców Krakowa na rzecz przetrzymywanych w obozie internowanych nr 1 przy ul. Kosynierów w Dąbiu (1919-1921 r.).

E

F

G

Getz Leon (Lew) - (ur. 13 kwietnia 1896 we Lwowie - zm. 16 grudnia 1971 w Krakowie) Polski malarz i grafik pochodzenia łemkowskiego, nauczyciel gimnazjalny, dyrektor muzeum Łemkowszczyzna w Sanoku. W czasie I wojny światowej był żołnierzem Ukraińskich Strzelców Siczowych, brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej, został wzięty do niewoli, i przebywał w obozie jenieckim Kraków-Dąbie do jesieni 1919, gdzie wykonał znajdującą się obecnie w Rzymie serię rysunków przedstawiających życie w obozie i internowane w nim osoby. W latach 1919-1924 był studentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Po studiach przyjął posadę nauczyciela rysunku w sanockim gimnazjum im. królowej Zofii. Był m.in. wychowawcą Bogdana-Igora Antonycza. Od roku 1931 do 1944 wybrany dyrektorem nowo powstałego muzeum łemkowskiego w Sanoku. W latach 1950-1958 był profesorem ASP w Krakowie.

Gołas Teofil - (ur. 13 VI 1904 r. w Krakowie - zm. w nieznanych okolicznościach po osadzeniu w Majdanku). Syn Teofila Gołasa - maszynisty z Dąbia, Legionista, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, podoficer, ogniomistrz 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów w Kielcach. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. W czasie II Wojny Światowej uczestnik kampanii wrześniowej w armii "Łódź" pod Warszawą, Bełchatowem i Modlinem. Dostał się do niewoli, lecz udało mu się uciec. Działał w partyzantce i w konspiracji do czasu aresztowania. Osadzony w Majdanku, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Ojciec znanego i lubianego aktora - Wiesława Gołasa.

H

Horowitz-Walecki Maksymilian

I

J

K

Kasperkiewicz Jan - członek Armii Ludowej, zginął w czerwcu 1944 r. na ulicy Kosynierów na Dąbiu ostrzelany przez Niemców.

L

Ł

M

Muskata Jan - (rok urodzenia nieznany - zm. 1320 r.) Muskata był synem bogatego mieszczanina, handlarza przypraw korzennych, w tym gałki muszkatołowej, stąd późniejszy przydomek "Muskata", oraz wizerunek gałki muszkatołowej w herbie. Od 1282 r. był archidiakonem łęczyckim, od 1284 r. kolektorem świętopietrza w Polsce i na Pomorzu. W 1294 r. zostaje biskupem krakowskim. Związał się z Dąbiem w 1306 r. poprzez zakup ziemi i lasu w tym rejonie. Zwolennik rządów Przemyślidów w Polsce. W 1301 r. wicekanclerz Wacława III, wówczas króla węgierskiego. Przeciwnik Władysława I Łokietka i arcybiskupa Jakuba Świnki. Po objęciu przez Łokietka rządów w Małopolsce w 1307 r. doszło do konfliktu z Janem Muskatym, który schronił się na Śląsku. W latach 1308-1309 więziony przez Łokietka, zawieszony w czynnościach biskupich i obłożony ekskomuniką przez arcybiskupa Świnkę (wyrok ten uchylił w 1310 r. legat papieski). W 1311 r. poparł bunt wójta krakowskiego Alberta, a po jego upadku zbiegł na Śląsk. Do diecezji wrócił w 1318 r. w wyniku interwencji papieskiej.

N

Nowak Anatol - (ur. 26 kwietnia 1862 w Kańczudze - zm. 5 kwietnia 1933 w Przemyślu) - polski biskup katolicki. Nauki pobierał w Rzeszowie i w Przemyślu. Studia teologiczne ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim. Święcenia kapłańskie otrzymał 15 sierpnia1885 r. Pracował jako wikary w Bolechowicach i w Podgórzu. Był kapelanem kardynała Albina Dunajewskiego. Notariusz, sekretarz i kanclerz kurii krakowskiej od 1892 r. Sakrę biskupią jako sufragan krakowski otrzymał 30 grudnia1900 r. Dzięki jego staraniom powstało wiele sierocińców, przytułków i ochronek, które osobiście wizytował (w tym w 1917 r. ochronka nr 12 w Dąbiu). Współpracownik kardynała Jana Puzyny i kardynała Adama Stefana Sapiehy. Biskup pomocniczy diecezji krakowskiej w latach 1900-1924. 30 września 1901 został także mianowany rektorem Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej, funkcję tę pełnił do 1912. Biskup przemyski od 1924 do 1933. 30 września 1924 został przeniesiony na biskupstwo przemyskie. Jako ordynariusz diecezji przemyskiej uporządkował prawodawstwo w diecezji. Zwolennik współpracy z kościołem unickim. Popierał rozwój apostolstwa świeckich. Dokonał konsekracji kościoła Serca Jezusowego w Krakowie 29 maja 1921. W 1927 wysunął propozycję utworzenia Domu Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu na terenie diecezji przemyskiej. Został pochowany w katedrze w Przemyślu.

Nowak Gustaw - pułkownik, dowódca 3 pułku artylerii polowej (3 Feldkanonenregiment) stacjonującego w koszarach dąbskich w chwili wybuchu I wojny światowej.

O

P

R 

Rucki Jean Lambert -  (ur. 1888 r. w Krakowie - zm. 1967 w Paryżu). Rzeźbiarz, malarz i designer polsko-węgierskiego pochodzenia, działający głównie na terenie Francji. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli Wielkiej Awangardy. Przez jakiś czas mieszkał w Dąbiu i uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 39 jako syn stacjonującego w koszarach dąbskich oficera armii austriackiej.

S

Szarek Stanisław (zob. Nauczuciele)

T

Teichman Karol - agent Gestapo działający na terenie Dąbia i Płaszowa. Zlikwidowany w 1944 r.

Tarnawskyj Myron - (ur. 1869 r. w Baryłowie - zm. 1938 r.- w Czernyciach). Był generałem Ukraińskiej Halickiej Armii i jej naczelnym dwódcą od 5 lipca do 7 listopada 1919 r. Jego ojcem był grekokatolicki ksiądz. Tarnawskyj odbył jednoroczną służbę wojskową w armii austro-węgierskiej, otrzymując stopień podporucznika. Pozostał w służbie wojskowej, służąc w Galicji. W 1919 uzyskał stopień kapitana. Brał udział w I wojnie światowej, walcząc na froncie rosyjskim. W styczniu 1916 został skierowany na stanowisko komendanta szkolenia Legionu Ukraińskich Strzelców Siczowych, a od IX , a od września do grudnia 1917 - komendanta Legionu USS. W 1918 był referentem do spraw ukraińskich przy sztabie 54 Dywizji austro-węgierskiej, a następnie dowódcą 16 pp, w randze podpułkownika. Wraz z resztkami pułku powrócił do miejsca jego stałego kwaterowania w Krakowie, gdzie został aresztowany przez władze polskie i osadzony w obozie jenieckim w Krakowie-Dąbiu. Po zwolnieniu z obozu pojechał do Stanisławowa i 17 lutego 1919 wstąpił do UHA, otrzymując stanowisko dowódcy grupy "Schid" walczącej pod Lwowem, a następnie dowódcy II Korpusu UHA. Z II Korpusem brał udział w walkach pod Lwowem, w ofensywie czortkowskiej, a także w odwrocie za Zbrucz. Później wraz z Armią URL brał udział w marszu Kijów, i w zdobyciu go 30 sierpnia 1919, a następnie w odwrocie. Kiedy otoczona UHA utraciła zdolność bojową wskutek epidemii tyfusu i braków w zaopatrzeniu, w listopadzie podjął rozmowy z Denikinem o przyłączeniu do Armii Ochotniczej. Wskutek tej decyzji został usunięty ze stanowiska, jednak później sąd uwolnił do od winy. W czasie połączenia UHA z Armią Czerwoną (CzUHA) ukrywał się w Bałcie i Kijowie, po polskiej ofensywie powrócił do Galicji, gdzie został aresztowany przez polską policję i uwięziony w obozie jenieckim w Tucholi, gdzie przebywał do końca 1920. Po uwolnieniu powrócił w rodzinne strony, gdzie przebywał do śmierci. Został pochowany na Cmentarzu Janowskim, jego pogrzeb przerodził się w ukraińską manifestację polityczną.

U

W

Wierzynek Mikołaj (właściwe nazwisko Wirsing lub Werzig) - (rok urodzenia nieznany - zm. w 1368 r.) Średniowieczny kupiec, patrycjusz i bankier. Pochodził z Nadrenii, w I połowie XIV wieku osiadł w Krakowie. W 1334 zawarł umowę z gminą Wrocław na budowę młynów na wrocławskiej Kępie Mieszczańskiej; w zamian za udział w ich sfinansowaniu czerpał korzyści z ich zysków. Od 1341 pełnił funkcję stolnika sandomierskiego i generalnego zarządcy polskiego dworu królewskiego. Był także krakowskim ławnikiem (1344) i rajcą (1347, 1356, 1364) W latach 1355-1365 ufundował budowę prezbiterium Kościoła Mariackiego w Krakowie. W 1465 r. wykupił dochody ze wsi Dąbie. We wrześniu 1364, podczas zjazdu w Krakowie europejskich władców: Karola IV Luksemburskiego - władcy Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i króla Czech, króla Ludwika I Węgierskiego, króla Danii Waldemara IV i Piotra Lusignana - króla Cypru) i książąt (m.in. austriackiego Rudolfa IV Założyciela, mazowieckiego Siemowita III, opolskiego Władysława, świdnickiego Bolka II, wołogojsko-słupskiego Bogusława V Pomorskiego z synem Kaźkiem Słupskim) i margrabiów brandenburskich Ottona i Ludwika zaproszonych przez Kazimierza Wielkiego Wierzynek urządził wielką ucztę dla królewskich gości. Okazją do przyjęcia był ślub królewskiej wnuczki Elżbiety z cesarzem Karolem IV, który zawarty został 21 maja 1363, a także grudniowe mediacje Kazimierza Wielkiego i księcia Bolka Świdnickiego, którzy szukali kompromisowego rozwiązania w sporze Ludwika Węgierskiego z cesarzem Karolem. Najważniejszym celem politycznym tego zjazdu był projekt stworzenia ligi państw Środkowej Europy wobec zagrożenia tureckiego, w której również uczestniczący obok potęg europejskich król zagrożonego bliskością Turcji i słabego Cypru liczył na korzystny sojusz. Uczta, opisana przez Jana Długosza, trwała 21 dni, a król Kazimierz, zadowolony z jej wystawności i przede wszystkim z doskonałego wrażenia, jakie odebrali (wraz z hojnymi darami od gospodarza, z których najcenniejszy, dla Kazimierza, miał mieć wartość ponad 100 tysięcy florenów) zaproszeni przez niego władcy i książęta, przekładającego się na korzystne dla królestwa polskiego postanowienia, jakie uzgodniono przy tej okazji, nadał Wierzynkowi przywilej przyjmowania królewskich gości w jego domu. Od tego też czasu datowana jest tradycja krakowskiej restauracji "Wierzynek", funkcjonującej w miejscu, gdzie odbyła się ta uczta, i po dziś dzień cieszącej się nieustającą renomą.

Wittenbarg Arvid (Arvid Wirtenberg von Debern) - (ur. w 1606 r. w Borga w Finlandii - zm. 7 września 1657 r. w Zamościu) Był feldmarszałkiem szwedzkim z czasów Potopu znany min. z bitwy pod Ujściem (25 VII 1655 r.). Uczestniczył także w wojnie trzynastoletniej. W czasie oblężenia Krakowa (zdobytego 19 X 1655 r.) stacjonował na Dąbiu wraz ze swoją armią w 1655 r. Zbudował tu obóz wojskowy oraz przekopał koryto Białuchy (Prądnika) by odciąć dostęp wody pitnej dla miasta. Koryto biegnie tak po dziś dzień (Białucha uchodzi do Wisły na Dąbiu). W 1656 r. Wittenberg dostał się do niewoli. Osadzono go w twierdzy w Zamościu gdzie zmarł z powodu wrzodów przełyku.